………………
🗿 دوران پارینه‌سنگی ایران | نخستین انسان‌ها در فلات ایران
پارینه‌سنگی قدیم (۱ میلیون تا ۲۰۰ هزار سال پیش)
- انسان‌های اولیه با ابزارهای ساده سنگی مانند تبر دستی زندگی می‌کردند.
- کشفیات مهم:
- کشف‌رود مشهد: ابزارهای کوارتزی با قدمت ۸۰۰ هزار سال
- گنج‌پر گیلان، شیوه‌تو مهاباد، پل‌باریک ایلام.
………………
پارینه‌سنگی میانی (۲۰۰ هزار تا ۴۰ هزار سال پیش)
- انسان‌های نئاندرتال در غارهای کرمانشاه و لرستان سکونت داشتند.
- ابزارسازی پیشرفته‌تر با فرهنگ موستری
- مکان‌های مهم: غار وزمه، دواشکفت، قبه، ورواسی، قمری، گرارجنه
…………….
پارینه‌سنگی جدید (۴۰ هزار تا ۱۸ هزار سال پیش)
- ظهور انسان خردمند (Homo sapiens) در ایران
- فرهنگ برادوستی با تیغه‌های سنگی ظریف
- مناطق فعال: کرمانشاه، خرم‌آباد، مرو دشت، کاشان
…………
🔸 فراپارینه‌سنگی | گذار به زندگی نیمه‌ساکن
- حدود ۱۸ تا ۱۰ هزار سال پیش
- فرهنگ زرزی: ابزارهای سنگی پیشرفته‌تر، آغاز سکونت‌های نیمه‌دائم
- مناطق: غرب زاگرس، شمال البرز
…………….
🌾 نوسنگی ایران | آغاز کشاورزی و روستانشینی
- حدود ۱۰ تا ۸ هزار سال پیش
- انسان‌ها شروع به کاشت گیاهان و اهلی‌سازی حیوانات کردند
- ساخت خانه‌های گلی، سفال‌گری و شکل‌گیری روستاها
- مکان‌های مهم:
- تپه سیلک (کاشان)
- گنج‌دره، سراب، آسیاب (کرمانشاه)
- تل باکون، جری، موشکی (فارس)
- چغامیش، چغابنوت، شوش (خوزستان)
………………
⚒️ عصر مس‌سنگی و برنز | تولد تمدن‌های اولیه
- حدود ۸۰۰۰ تا ۳۰۰۰ سال پیش
- استفاده از فلزات، تخصص‌گرایی، مبادله و ساخت شهرهای اولیه
- تمدن‌های برجسته:
- تمدن جیرفت (کرمان): خط تصویری، هنر سنگ‌تراشی
- شهر سوخته (سیستان): جراحی چشم، انیمیشن، سیستم فاضلاب
- تپه یانیق (تبریز)، تپه حسنلو (نقده)
…………….
👥 اقوام اولیه ایران قبل از آریایی‌ها
- کاسپین‌ها: نخستین کشاورزان شمال ایران، نام دریای خزر از آن‌ها گرفته شده
- ساکنان زاگرس و البرز: روستانشینان نوسنگی با فرهنگ‌های محلی متنوع
…………….
نتیجه‌گیری: ریشه‌های تمدن ایرانی از دل تاریخ پنهان
از انسان‌های شکارچی در غارهای کرمانشاه تا تمدن‌های پیشرفته‌ای مثل جیرفت و شهر سوخته، تاریخ ایران پیش از ورود آریایی‌ها پر از شکوه و نوآوری بوده. این مرحله، پایه‌گذار تمدن‌هایی شد که بعدها جهان را تحت تأثیر قرار دادند.